Parytety? Tylko po co? Patti Smith udowadniła, że rock’n’roll nie potrzebuje żadnych parytetów [RELACJA]
Dobiegł końca dziesiąty, jubileuszowy OFF Festival. Zdarzały się słabsze momenty, ale generalnie to była jedna z najlepszych edycji tej imprezy. Największą gwiazdą tej edycji była Patti Smith, która zauroczyła publiczność, zanim jeszcze w niedzielę późnym wieczorem weszła na… (DAWID CHALIMONIUK)
„Jezus umarł za czyjeś grzechy, ale nie za moje” – zaśpiewała, otwierając występ z okazji 40. rocznicy wydania debiutanckiego albumu. To legendarny już cytat, ale nigdy nie rozumiałem, dlaczego otacza się go aż taką czcią. W mej głowie zabrzmiały – nieco bardziej intrygujące i pokrewne tematycznie – pierwsze słowa „Six Six Six”, najważniejszej piosenki z najnowszej płyty Say Anything: „Wierzę w Boga, ale nie mam powodu, by za nim podążać”. To był jednak ostatni raz, gdy w ciągu najbliższej godziny liczyły się cudze słowa i cudza muzyka.
Gitara – „weapon of choice” jej pokolenia
Zacznijmy od kwestii podstawowych: to był naprawdę udany festiwal. Brytyjczycy z Ride, muzycy Kinsky’ego, hardcore’owy hip-hop grupy Ho99o9 zagrany w ramach jednego z kilku „koncertów z zaskoczenia” (świetny pomysł!), intrygujący występ Ann Liv Young, bardziej zainteresowanej dyskusją z publicznością niż śpiewaniem (głównie coverów Beyonce i okolic), zakończony zresztą przez artystkę w stroju Ewy (tylko bez listka figowego) i większość setów elektronicznych – tymi wszystkimi wydarzeniami Artur Rojek trafił w punkt. A jednak nikomu nie udało się to, co udało się Patti Smith. To ona sprawiła, że – jak sama powiedziała – OFF Festival stał się ON.
Na czym polegała siła koncertu Smith? Niespełna 70-letnia artystka dokonała czegoś, czego nie dokonał prawie nikt inny – wywołała w słuchaczach lawinę emocji. Ludzie jeszcze długo po koncercie stali w miejscu, oniemiali, ze łzami w oczach. Wiekowa hipiska sprawiła, że w Katowicach ożyła na chwilę historia rocka. Wykonawcy trzykrotnie od niej młodsi nie mieli takiej energii, co będąca w wyśmienitej formie, charyzmatyczna wokalistka.
Niedługo później, na tej samej scenie, świetną rapową imprezę rozkręcili Run The Jewels, którzy wspominali Smith i powtarzali za nią, by walczyć o równe prawa i zmieniać świat. Co ciekawe: już bez tej siły rażenia, co królowa (czy jak kto woli – matka chrzestna) punk rocka. Może dlatego, że raperzy są już przedstawicielami zupełnie innego pokolenia? Może dlatego, że nic tak dobrze nie łączy się z zaangażowanym tekstem jak muzyka rockowa?
Kiedy Smith unosiła do góry gitarę i mówiła, że oto jest „weapon of choice” jej pokolenia – broń, którą jej rówieśnicy postanowili walczyć o swoje racje – nie pozostawało nic innego, jak wpiąć kwiaty w klapy i ruszyć na barykady.
„Elegy” coraz dłuższa
Tym smutniej wybrzmiała pod koniec koncertu „Elegy”, podczas której Smith wymieniała nazwiska swoich zmarłych przyjaciół i bratnich dusz. Niestety, ta część utworu z koncertu na koncert robi się coraz dłuższa – Smith wspomniała Amy Winehouse, niedawno do kompanii poległych dołączył Lou Reed. Świadomość tego, że bliscy odchodzą, musi być szczególnie wstrząsająca i dla Smith, i dla jej fanów, którzy zapewne z przerażeniem myślą o chwili, w której ktoś będzie musiał zadedykować „Elegię” samej autorce.
Przerażająca wizja, ale to właśnie ona uświadamia, jak bardzo Smith „szkodzi” tzw. damskiej sprawie w muzyce rockowej. Spora część amerykańskich mediów i środowisk muzycznych nawołuje w ostatnich miesiącach do parytetów w muzyce – choćby przez kontraktowania większej liczby damskich zespołów rockowych na festiwale. Słuchacze do dziś toczą ze sobą zażarte spory o to, czy jest to walka o sprawiedliwość, czy kolejny objaw chorobliwej poprawności politycznej. Zwolennicy akcji argumentują, że kobiety też chętnie i tłumnie grają rocka, ale są dyskryminowane przez organizatorów. Powstają petycje, maile, toczą się dyskusje, a szefowie festiwali upominani są przez owych bojowników o społeczną sprawiedliwość.
Gdzie są następczyni Smith?
Tylko czy muzyczne parytety nie stanowią jednego z najbardziej karkołomnych pomysłów ostatnich lat na scenie alternatywnej? Patti Smith swoim katowickim koncertem udowodniła, że rock nie rozróżnia płci. Mówiąc kolokwialnie – artystka dała czadu. Na podobny popis stać byłoby niewielu mężczyzn. A co następczyniami Smith? Swego czasu świetnie radziła sobie Shirley Manson, na scenie nadal walczy PJ Harvey, od dawna kibicuję Emily Haines, liderce kapeli Metric.
A nowa fala? Ostatnio na festiwalach obserwujemy coraz więcej kobiecych zespołów gitarowych, które… nieszczególnie zapadają w pamięć. Przypomnijcie sobie koncert i zaangażowanie Smith. A teraz posłuchajcie piosenek zespołów Warpaint czy Haim, objawień sprzed kilku lat – czy wciąż mówimy o artystkach, które grają w tej samej lidze? Nie chodzi tylko o rodzaj ekspresji, charyzmę, a nawet estymę. Chodzi o reprezentowany przez jej młodsze koleżanki po fachu gatunek – zdecydowanie bliższy muzyce pop, nawet jeśli w jej najbardziej alternatywnych odmianach, niż klasycznemu rock’n’rollowi. A w tym ostatnim autorka „Horses” nadal nie ma sobie równych.
Nie widzę wśród młodych rockmanek potencjalnych następczyń Patti Smith, choć wypatruję ich z utęsknieniem. Wiem za to jedno: festiwalowe parytety nie są tu żadnym rozwiązaniem. A co ze Smith, robiącą na scenie piorunujące wrażenie? Cóż, jeśli gitara naprawdę jest przedłużeniem penisa, to magicznie władająca tłumem Smith miała zdecydowanie największe przyrodzenie na OFF Festivalu.
Mazolewski: Kultura jest dźwignią gospodarki. Zrozumieli to Skandynawowie, powinni zrozumieć Polacy [WYWIAD]
Roisin Murphy: Jeśli pop nie będzie przekraczał granic, to umrze
„Mamy dużo imprez, ale mało wyrobionych słuchaczy”. Jeśli nie Open’er, to co? Nasz subiektywny TOP 5 innych, dziwnych letnich festiwali
Raskolnikow 